گزارش ماهانه مارس ۲۰۲۵ گروه حقوق بشر بلوچستان
تداوم تلاش‌های گروه حقوق بشر بلوچستان در مجامع بین‌المللی
در نشست «حقوق بشر در ایران»که در تاریخ ۶ مارس ۲۰۲۵ در ژنو برگزار شد،صباح بندوئی درباره وضعیت مردم بلوچ، سرکوب سیستماتیک، فقر گسترده، و نقض حقوق بشر در بلوچستان سخن گفت. وی به سرکوب اعتراضات، اعدام‌های گسترده و عدم دسترسی بلوچ‌ها به حقوق اساسی اشاره کرد.
در نشست جانبی شورای حقوق بشر که در همان روز در ژنو برگزار شد، صباح بندوئی با اشاره به قتل یوسف شهلی‌بر، کودک پنج‌ساله بلوچ، خواستار پاسخگویی مقامات ایران شد. او همچنین درباره فقر، تبعیض، نبود مدارک شناسایی برای بسیاری از بلوچ‌ها، و سرکوب شدید فعالان بلوچ صحبت کرد و از جامعه جهانی خواست برای پایان دادن به این وضعیت اقدام کند.
در نشست مجازی «زنان ایرانی و پکن +۳۰» که در تاریخ ۱۳ مارس ۲۰۲۵ برگزار شد، فریبا برهانزهی درباره چالش‌های زنان بلوچ و نقش تبعیض‌های جنسیتی و قومی در محرومیت آنان از حقوق اساسی سخنرانی کرد. او همچنین به سرکوب زنان فعال و نقش جامعه جهانی در حمایت از حقوق زنان ایرانی اشاره کرد.
در پنجاه‌وهشتمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل که در ۱۸ مارس ۲۰۲۵ در ژنو برگزار شد، صباح بندوئی از یافته‌های کمیته حقیقت‌یاب مستقل (FFMI) درباره نقض حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی حمایت کرد. او تأکید کرد که تبعیض علیه بلوچ‌ها و دیگر اقلیت‌ها باید به رسمیت شناخته شده و جامعه جهانی اقدامات عملی برای عدالت و پاسخگویی انجام دهد.
این نشست‌ها فرصتی برای گروه حقوق بشر بلوچستان بود تا توجه بین‌المللی را به نقض گسترده حقوق بشر در ایران، به‌ویژه علیه مردم بلوچ، زنان، و اقلیت‌ها جلب کرده و خواستار اقدام فوری سازمان‌های حقوق بشری شود.
رهایی یک زن بلوچ محکوم به اعدام
روز ۲۲ اسفند ۱۴۰۳، سودابه ایرندگانی، زن ۳۴ ساله بلوچ که به اتهام قتل به اعدام محکوم شده بود، با پرداخت دیه و رضایت اولیای دم از زندان ایرانشهر آزاد شد.
اعدام یک زندانی بلوچ در مشهد
بامداد ۱۱ اسفند ۱۴۰۳، مسعود یاگی‌زی (براهویی)، زندانی بلوچ ۳۵ ساله، به اتهام مواد مخدر در زندان وکیل‌آباد مشهد اعدام شد. اجرای حکم بدون ملاقات آخر با خانواده‌اش انجام شد.
انتقال دو برادر بلوچ برای اجرای اعدام
۱۲ اسفند ۱۴۰۳، جواد و منصور بلیده، دو برادر بلوچ محکوم به اعدام، از زندان چابهار به زاهدان منتقل شدند. خانواده آن‌ها روند دادرسی را ناعادلانه می‌دانند.
کشته شدن ۶ و زخمی شدن ۱۰ شهروند بلوچ به دست افراد مسلح ناشناس
در ماه مارس، دست‌کم ۶ شهروند بلوچ به دست افراد مسلح ناشناس در مناطق مختلف بلوچستان کشته شده‌اند و ۱۰ نفر دیگر نیز زخمی شده‌اند. این حوادث در حالی رخ می‌دهد که بلوچستان یکی از امنیتی‌ترین استان‌های ایران محسوب می‌شود. با این حال، هر ماه ده‌ها نفر در این استان قربانی حملات افراد مسلح ناشناس می‌شوند، در حالی که عاملان این حملات معمولاً شناسایی یا بازداشت نمی‌شوند. ادامه این ناامنی‌ها نگرانی‌های زیادی را در میان مردم و فعالان حقوق بشر برانگیخته است.
کشته شدن ۴ شهروند بلوچ به دست نیروهای امنیتی ایران در مناطق مختلف
در روز دوشنبه ۲۰ اسفند ماه ۱۴۰۳، در پی تیراندازی نیروهای دریابانی در محدوده روستای سلخ، نزدیک به شهر قشم، یک لنج مورد هدف قرار گرفت. ناخدای لنج که یک شهروند بلوچ بود، در اثر اصابت گلوله جان خود را از دست داد.
همچنین، “غلام شهریاری”، شهروند بلوچ دیگری که توسط نیروهای انتظامی در محدوده روستای حیدرآباد شهرستان زابل هدف تیراندازی قرار گرفته بود، پس از مجروح شدن شدید و انتقال به بیمارستان امیرالمؤمنین، یک روز بعد از تحمل جراحات جان خود را از دست داد.
شامگاه ۲۷ اسفند ماه ۱۴۰۳، نیروهای نظامی و لباس شخصی‌ها منزل یک شهروند در شهرستان میناب را محاصره کرده و به سمت آن تیراندازی کردند. در این حادثه، یک نفر جان خود را از دست داد، اما هویت این شهروند تا لحظه تنظیم خبر مشخص نشده است.
علاوه بر این، عبدلهادی شهلی بر، یک سوخت‌بر بلوچ، توسط نیروهای امنیتی کشته شد.
بازداشت دست‌کم ۵۷ شهروند بلوچ توسط نیروهای امنیتی ایران در ماه مارس ۲۰۲۵
در ماه مارس ۲۰۲۵، دست‌کم ۳۷ شهروند بلوچ توسط نیروهای امنیتی ایران در مناطق مختلف بازداشت شدند. علاوه بر این، در زاهدان نیز حداقل ۲۰ شهروند بلوچ بازداشت شده‌اند. پس از پیگیری خانواده‌های بازداشت‌شدگان، نیروهای امنیتی دلیل بازداشت این افراد را “نبود مدارک هویتی” اعلام کردند.
بر اساس گزارش‌های پیشین گروه حقوق بشر بلوچستان، هزاران شهروند بلوچ به دلیل تبعیض سیستماتیک از داشتن مدارک هویتی محروم هستند. این مسئله مشکلات متعددی از جمله دشواری در یافتن شغل، تحصیل کودکان و دریافت خدمات درمانی را برای آنان به وجود آورده است.
هویت برخی از بازداشت‌شدگان، علاوه بر این ۲۰ نفر، به شرح زیر است:
- هاشم و سعید کُرد تمندانی (پدر و پسر)
- یک شهروند بلوچ بدون مدرک هویتی که پس از بازداشت، رد مرز شد
- اسماعیل افشین افشار کُرد تمندانی (پدر) و دو فرزندش
- دو کارگر بلوچ در جزیره قشم
- مهرداد رسولی (۲۵ ساله از شهرستان راسک)
- حسمان بلیدئی (۱۸ ساله از راسک)
- صفی‌الله اسماعیل‌زهی (۱۹ ساله از زاهدان)
- کریم‌بخش ایراندوست از سرباز
- عبدالله نباتزهی
- علم عزیزی از قصرقند
- فاروق شه‌بخش
- انور درپه
- علی کُرد
- جاوید کدخدائی
- شعیب اغان (۱۹ ساله)
- عمران اغان (۲۱ ساله)
- باقر اغان (۲۵ ساله)
- فرهاد اغان
گزارش‌ها حاکی از آن است که این بازداشت‌ها بدون ارائه توضیحات قانونی و با فشار بر خانواده‌های بازداشت‌شدگان صورت گرفته است.
تیتر:
کشته شدن ۱۲ سوخت‌بر بلوچ و زخمی شدن ۱۴ نفر دیگر در ماه مارس ۲۰۲۵
در ماه مارس ۲۰۲۵، دست‌کم ۱۲ سوخت‌بر بلوچ جان خود را از دست داده و ۱۴ سوخت‌بر دیگر نیز در حوادث مختلف زخمی شده‌اند. این حوادث نشان‌دهنده خطرات شدید و وضعیت ناامن زندگی سوخت‌بران در مناطق مرزی بلوچستان است.
بر اساس گزارش سالانه گروه حقوق بشر بلوچستان، از ابتدای سال ۲۰۲۴ تا پایان همان سال، دست‌کم ۴۷۹ سوخت‌بر در حوادث مختلف کشته و زخمی شده‌اند. از این تعداد، ۲۵۳ نفر جان خود را از دست داده و ۲۲۶ نفر نیز زخمی شده‌اند.
در میان این حوادث، ۱۳۶ نفر در تیراندازی‌ها، تعقیب و گریزها و ضرب‌وشتم توسط نیروهای نظامی کشته و زخمی شده‌اند که از این تعداد، ۶۳ نفر جان خود را از دست داده و ۷۵ نفر مجروح شده‌اند. دو مورد از این تیراندازی‌ها توسط نیروهای نظامی پاکستان صورت گرفته است.
علاوه بر این، در حملات و تیراندازی‌های افراد مسلح ناشناس و سارقان، ۳ سوخت‌بر کشته و ۷ نفر دیگر زخمی شده‌اند. همچنین، در سال ۲۰۲۴، دست‌کم ۲ سوخت‌بر حین فعالیت سوخت‌بری غرق شده‌اند. در آتش‌سوزی‌ها نیز ۳ نفر جان باخته و ۷ نفر دیگر دچار سوختگی شده‌اند.
مرگ مشکوک دو زندانی بلوچ
- مرگ مشکوک یک زندانی بلوچ در زندان چابهار
یک زندانی بلوچ به نام مهرداد نباتزهی در زندان چابهار به طور مشکوک جان باخت. مقامات علت مرگ را خودکشی اعلام کرده‌اند، اما خانواده و هم‌بندی‌های او این ادعا را رد کرده و خواستار بررسی دوربین‌ها و شفاف‌سازی شده‌اند. - فوت یک زندانی بلوچ در زندان عادل‌آباد شیراز به دلیل ایست قلبی و عدم رسیدگی پزشکی
کریم ریگی، زندانی بلوچ در زندان عادل‌آباد شیراز، به دلیل ایست قلبی و عدم رسیدگی به‌موقع پزشکی جان خود را از دست داد. وی به دلیل مشکلات پزشکی پیش از انتقال به بیمارستان فوت کرد.
افزایش سرکوب فعالان بلوچ؛ بازداشت رهبران و مدافعان حقوق بشر توسط نیروهای امنیتی پاکستان
نیروهای امنیتی پاکستان در چندین اقدام اخیر، تعدادی از فعالان برجسته بلوچ را بازداشت کرده‌اند که این اقدامات نشان‌دهنده تشدید سرکوب آزادی‌های مدنی در بلوچستان است.
در تاریخ شنبه ۹ فروردین ۱۴۰۴، صبغت‌الله شاه جی، یکی از رهبران کمیته مرکزی سازمان «بلوچ یکجهتی کمیٹی»، از منزل خود در منطقه «ستلایت تاون» شهر کویته توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد. این بازداشت در ادامه موج سرکوب فعالان بلوچ صورت گرفت که پیش‌تر شامل بازداشت سمی‌دین بلوچ و مهرنگ بلوچ نیز می‌شود.
در دوشنبه ۴ فروردین ۱۴۰۴، سمی‌دین بلوچ، مدافع حقوق بشر و یکی از فعالان شناخته شده در بلوچستان، در حین برگزاری تجمع مسالمت‌آمیز علیه نقض حقوق بشر توسط پلیس کراچی بازداشت شد. او به دلیل فعالیت‌هایش در افشای نقض حقوق بشر در بلوچستان، به تهدیدهای جدی علیه خود و خانواده‌اش مواجه شده بود.
همچنین، دکتر مهرنگ بلوچ، بنیان‌گذار کمیته همبستگی بلوچ (BYC)، پس از سرکوب خونین معترضان در شال، بازداشت شد. نیروهای نظامی پاکستان در شنبه ۲ فروردین ۱۴۰۴، تجمع مسالمت‌آمیز معترضان بلوچ در شهر شال را با خشونت سرکوب کردند که به کشته شدن دست‌کم سه نفر و زخمی شدن بسیاری دیگر منجر شد. دکتر مهرنگ بلوچ پس از این سرکوب، در اعتراض به دفن شبانه اجساد قربانیان، دست به تحصن زد.
این بازداشت‌ها و سرکوب‌ها نگرانی‌ها را درباره آزادی‌های مدنی و حقوق بشر در بلوچستان افزایش داده است. گروه‌های حقوق بشری بر لزوم پیگیری شفاف این پرونده‌ها و توقف سرکوب فعالان حقوق بشر تاکید دارند.
